Phương pháp giáo dục sớm cho trẻ từ 0 – 3 tuổi mà bạn nên biết

Khái niệm này gần đây được quan tâm nhiều của các bậc cha mẹ do tất cả đều mong muốn các bé có 1 sự khởi đầu giáo dục toàn diện với sự phát triển trí não ngay từ 1000 ngày đầu đời. Khái niệm này không mới ở các nước phát triển như Anh, Mỹ, Úc, nhưng vẫn còn khá mới đối với các nước đang phát triển như VN. Đôi lúc một vài khái niệm và cách thức hoạt động gây nhiều hiểu lầm cho cha mẹ VN, thậm chí dẫn đến những tác hại hơn là lợi ích.

Ví dụ, không ít cha mẹ suy nghĩ rằng: việc tập đọc cho bé bằng các thẻ chữ ngay từ tuổi rất sớm là một phương pháp giáo dục sớm cho bé, nhưng cách thức hoạt động của họ không đúng (chú trọng quá nhiều hình thức), quá khô khan và áp lực lên các bé quá nhỏ, những điều này không có lợi ích gì trong việc phát triển trí não, thậm chí gây nhiều tác hại cho bé. Do đó, hiểu rõ và thực hiện đúng là điều nên làm khi cha mẹ đang muốn giúp trí não bé phát triển

Giáo dục sớm cho bé là như thế nào?

Giáo dục sớm không đơn thuần được hiểu như dạy đọc, dạy viết, dạy ngôn ngữ cho bé ở độ tuổi sớm. Đó là một khái niệm hẹp, nói đúng hơn là giáo dục sớm là tập trung giáo dục về giao tiếp, kĩ năng xã hội cho các bé ngay từ khi còn rất nhỏ và cuối cùng ngôn ngữ sẽ tự động phát triển một cách tự nhiên. Bằng cách đặt bé vào một môi trường năng động, với sự giúp đỡ, yêu thương của cha mẹ thông qua các trò chơi lành mạnh sẽ giúp các tế bào thần kinh liên kết chặt chẽ và làm tiền đề cho sự học hỏi, tư duy và sáng tạo.

Cha mẹ nên biết về não bộ và giáo dục sớm

Não bộ trẻ 0-3 tuổi

– Là giai đoạn phát triển nhanh nhất, gần như hoàn thiện về chức năng và liên kết như người lớn. Đây cũng là giai đoạn dễ tổn thương nhất, và tổn thương không phục hồi.

– Cách thức học: Khám phá, vui chơi, giao tiếp là chính
Tất cả kiến thức thông qua 3 tiêu chí trên thì não bộ mới lưu nhận. Ngoài 3 tiêu chí trên thì não bộ không lưu nhận, thậm chí gây tổn hại đến phát triển bình thường của não bộ

Não bộ trẻ 4-8 tuổi

– Là giai đoạn phát triển tiếp tục, là giai đoạn quan trọng trong phát triển ngôn ngữ và tư duy. Quan trọng nhất là đến 6 tuổi. Tổn thương trước 6 tuổi cũng là dạng không thể phục hồi.

– Cách thức học: Khám phá, vui chơi, giao tiếp, học hỏi là chính

– Khác giai đoạn trước, giai đoạn này các bé có thể được dạy về từ vựng, toán học, ngôn ngữ thứ 2, nhưng lưu ý vui chơi và giao tiếp vẫn luôn là chính.

Não bộ sau 8 tuổi

– Là giai đoạn phát triển gần như giống của người lớn về chức năng và tính bền vững. Nghĩa là, giai đoạn này, não bộ thích hợp cho việc học hỏi ở giai đoạn cao hơn.

– Cách thức học: Vui chơi học hỏi, tư duy và sáng tạo
Giai đoạn này bé có thể học hỏi và tư duy mức độ cao hơn, nhưng các hoạt động học tập luôn phải dung hòa với việc vui chơi của các bé.

Độ tuổi quan trọng trong giáo dục sớm

– Giáo dục sớm chỉ thích hợp cho các bé từ 3 tháng tuổi trở lên.
Theo báo cáo Gs. Evangelou, ĐH Oxford, Anh Quốc, các hoạt động Giáo dục sớm phải phù hợp với từng độ tuổi và phải thỏa các tiêu chí theo độ tuổi ở trên:

* CÁC BÉ < 1 TUỔI: chưa thích hợp giới thiệu mặt chữ, đọc chữ. Tuy nhiên các bé thích hợp cho việc:

+ Đọc sách cho bé ( ít nhất 10 phút mỗi ngày, chọn sách có hình và chữ to). 8-9 tháng tuổi nên tạo 1 thói quen mỗi ngày đều đọc sách cho bé mỗi tối, lúc đọc làm những tiếng động và âm thanh, ngôn ngữ trong sách.

+ Chơi cùng bé các hoạt động cấu trúc hình khối (vuông, tròn, trụ, tam giác), vật liệu (thô, ráp, giấy, vải), màu sắc. Khi chơi, cho bé chạm, cầm nắm và nói tên các món đồ chơi.

+ Toán học cho bé: mẹ thường xuyên đếm 1-5 khi cắt móng tay bé, khi cho bé ngồi lên thú nhúng, khi cho bé chơi với những cái cốc hoặc món đồ chơi.

* CÁC BÉ 1-3 TUỔI: thích hợp giao tiếp với cha mẹ, các bé khác bằng ngôn ngữ và cử chỉ.

+ Cho bé tham gia các hoạt động ngoài trời như chơi cát, hái hoa, lượm đếm lá rơi, nhặt đá ném mặt nước.

+ Cho bé chơi sắp nồi, lựa vớ vào rọ, lựa áo, quần, lựa màu sắc cùng loại

+ Các bé từ 1 tuổi có thể tập cho bé nhìn chữ hoặc hình tập nói theo, nhưng giới hạn 5 chữ/ngày, đừng quá gượng ép, chỉ vui chơi là chính. Bé không thích thì cho bé chơi trò khác

+ Toán học cho bé: mẹ thường xuyên đếm 1-10 khi cho bé chơi xích đu, tập đếm cốc, cắt bánh kem, và hỏi xin bánh bé cầm trong tay. Các hoạt động chủ yếu là tự nhiên, lập lại, và hòa quyện vào hoạt động vui chơi

+ Dạy ngôn ngữ thứ 2 cho bé: đọc truyện có ngôn ngữ thứ 2 vào 1 thời điểm nhất định trong ngày

+ Cho bé tham gia chơi cùng các bé khác ở các nhóm hội của các bà mẹ. Ở Anh, các bạn có thể đến thư viện cộng đồng để book lịch tham gia đọc sách, kể chuyện cho các bé, hoàn toàn miễn phí.

Những lời cha mẹ nên nói khi giáo dục bé

1. Luôn cho bé sự lựa chọn:
Con có …. và …, con muốn lấy cái nào.
VD: con có con gấu và con mèo, con thích lấy con nào?

2. Luôn khen khi bé làm tốt hoặc cả chưa tốt và luôn cám ơn bé khi bé muốn làm gì cho bạn.
VD: con giỏi lắm/ mẹ rất vui con làm được/ cám ơn con nhé

3. Luôn cho bé điều kiện để lựa chọn
VD: Nếu con không cắn bạn, bạn sẽ cho con chơi đồ chơi cùng

4. Luôn dạy bé xin lỗi và hãy dùng từ “NÊN”, hơn là từ “PHẢI”
VD: Mẹ nghĩ con nên xin lỗi bạn/bà/cô. Khi nói, bạn không quát bé, mà luôn để mặt nghiêm.

5. Khuyến khích bé tự làm mọi thứ, và tự đứng dậy khi ngã, đặc biệt luôn khuyến khích nhận trách nhiệm
VD: khi bé chạy bị ngã, mẹ nên nói: con nên đi đứng cẩn thận và khuyến khích bé tự đứng lên, không đổ trách nhiệm cho cái ghế.